De voortdurende aantasting van de rechtspositie van zzp’ers is een obstakel voor ondernemerschap én sociale zekerheid.

De positie van zzp’ers in Nederland blijft door overheidsbemoeienis een bron van discussie en onzekerheid. Waar werknemers en ondernemers duidelijke bescherming en rechten hebben, worden zzp'ers geconfronteerd met beleidsmatige willekeur.

Ze worden geconfronteerd met (steeds falende) regelgeving die hen niet alleen beperkt in hun ondernemerschap, maar ook economisch benadeelt ten opzichte van bedrijven mét personeel. Het huidige beleid lijkt meer gericht op het compliceren van zzp-schap dan op het bieden van een eerlijke en juridisch sluitende positie. Dit moet veranderen.

De ongelijkheid ten opzichte van andere ondernemingen

Een van de grootste problemen is dat zzp’ers worden afgerekend op arbeidsrechtelijke criteria die niet aansluiten bij hun ondernemingsvorm. Terwijl een bv met personeel vrijelijk opdrachten kan verwerven zonder inmenging van intermediairs of brokers, wordt een zzp’er door de wet DBA verplicht om via dergelijke tussenlagen te werken. Deze constructies verminderen niet alleen de inkomsten van zzp’ers door forse bemiddelingskosten, maar versterken ook de scheve concurrentieverhoudingen. Het is ironisch dat zzp’ers, die vaak precies hetzelfde werk verrichten als bv’s met personeel, worden beknot door regelgeving die hen behandelt alsof ze werknemers zouden zijn. Een bv met personeel mag interim werkzaamheden aanbieden, een bv zonder personeel heet dan schijnzelfstandig. Dit is niet alleen juridisch inconsistent, maar ook economisch oneerlijk.

Vrijwilligheid en marktdynamiek: waarom overheidsbemoeienis onnodig is

Een vaak aangevoerd argument tegen de zelfstandige positie van zzp’ers is het ontbreken van een gezagsverhouding. Maar dat is precies wat de essentie van zzp-schap bepaalt. Zzp’ers zijn ondernemers die bewust kiezen voor flexibiliteit, minder zekerheden, en afzien van secundaire arbeidsvoorwaarden in ruil voor vrijheid en autonomie. Dat werkt in de praktijk prima. Waar partijen vrijwillig afspraken maken, is geen noodzaak voor overheidsbemoeienis. Het aanhoudende gemorrel aan de wet- en regelgeving – van de VAR tot de wet DBA – doet meer kwaad dan goed. Het introduceert onnodige complexiteit en brengt kosten en risico’s met zich mee, zonder dat er sprake is van structureel marktfalen.

Een stap terug voor ondernemerschap

De invoering van hybride constructies, waarin zzp’ers deels in loondienst worden gedwongen, is een slecht alternatief. Het creëert een administratieve puinhoop, met flarden pensioenopbouw per opdracht/broker (als er al een pensioen wordt geregeld), fragmentarische en extra dure sociale zekerheid (bij opdrachten via een broker worden wat afdrachten gedaan, bv. 4 maanden voor 20 uur per week, maar intussen lopen je AOV en eigen pensioenbetalingen door) en voortdurende fiscale complicaties. Het urencriterium voor ondernemersaftrek wordt bijvoorbeeld haast onmogelijk na te leven voor wie tussen loondienst en zelfstandig werk pendelt. Dit beleid maakt ondernemerschap onaantrekkelijker en tast de groei van het mkb aan, een motor van de Nederlandse economie. Bovendien druist het in tegen de basisprincipes van een vrije markt: zzp’ers worden structureel op achterstand gezet ten opzichte van andere ondernemers, terwijl hun bijdrage aan de economie onmiskenbaar is.

Wat moet er gebeuren?

De oplossing ligt in een duidelijker juridische positie voor zzp’ers. In plaats van hen te beoordelen op arbeidsrechtelijke criteria, moet de wetgever erkennen dat zzp’ers volwaardige ondernemers zijn, vergelijkbaar met andere bv’s. Dit betekent toegang tot opdrachten op gelijke voorwaarden, zonder verplichte tussenkomst van brokers. Daarnaast moet het beleid zich richten op het versterken van de autonomie van zzp’ers, met ruimte voor maatwerkoplossingen waar nodig, zonder het ondernemerschap te verstikken met regelgeving die meer kwaad dan goed doet.

Als samenleving moeten we de waarde van zzp’ers erkennen en ondersteunen. Ondernemers, groot én klein, dragen bij aan de dynamiek, innovatie en groei van onze economie. Het huidige beleid staat haaks op dit principe. Laten we kiezen voor beleid dat ondernemerschap aanmoedigt, in plaats van het te belemmeren.

Een eerste stap is: Teken de petitie!

Danielle van Wieringen